Afrikaanderwijk Coöperatie versterkt de sociale en economische positie van de Rotterdamse Afrikaanderwijk

De Afrikaanderwijk Coöperatie is een bewonersonderneming die zich op diverse manieren inzet om de sociale en economische positie van de Rotterdamse Afrikaanderwijk van binnenuit te versterken. Op het centrale plein van de wijk bouwt de coöperatie met steun van het Postcode Loterij Buurtfonds een grondstoffenstation om het afval van de markt gescheiden in te zamelen. Dit station zorgt voor inkomsten, draagt bij aan een leefbare wijk, biedt betaald werk en betrekt mensen bij duurzaamheid. We spreken met Annet van Otterloo, projectleider van dit initiatief.

De metamorfose van Rotterdam

Annet vertelt over de veranderingen binnen de stad: “Als je naar Rotterdam kijkt, dan zie je dat het centrum steeds verder naar het Zuiden zakt.” Waar Katendrecht vroeger bekend stond om zijn Chinatown, zeemanskwartier of hoerenbuurt, schieten de laatste tien jaar de hippe barren, restaurants en foodhallen uit de grond. Ook Kop van Zuid heeft een metamorfose ondergaan. Luxe woontorens, hotels en kantoorpanden schitteren hoog in de lucht naast de oude pakhuizen van de Wilhelminakade. Tussen deze hippe, gegentrificeerde buurten ligt de Afrikaanderwijk, een internationale arbeiderswijk die onderaan de sociale en economische index van Rotterdam staat. In deze buurt staat een grootschalige sloop van sociale huurwoningen gepland, waarbij er een aanzienlijk kleiner aantal zal terugkomen. Hiervoor in de plaats komen dure huur- en koopwoningen. “Niets mis met de ontwikkeling van een wijk,” zegt Annet, “zolang de oude bewoners maar niet weggedrukt worden door nieuwe bewoners en gebruikers.”

Evolutie van de coöperatie

Annet werkt met Jeanne van Heeswijk bij Stichting Freehouse, waar ze de relatie onderzoeken tussen lokale productie en collectieve ontwikkeling van de openbare ruimte. Om aan te tonen dat een wijk zich ook van binnenuit kan ontwikkelen, maakt Freehouse de aanwezige kwaliteiten in de Afrikaanderwijk zichtbaar. Ze brengt, al sinds 2008, de bestaande burgerinitiatieven in kaart en zoekt naar mogelijkheden voor mensen om hier zelf geld mee te verdienen. Het eerste aanbod bestaat uit catering en kledingreparatie, later komen hier een schoonmaakservice en een groenonderhoudsdienst bij. Er worden coöperatieve werkplaatsen ingericht, zoals een wijkkeuken en een textielatelier, en de samenwerking met andere organisaties wordt professioneler. Samen met de bewoners besluit stichting Freehouse dat een coöperatieve vorm, van én voor de buurt, beter past. Tegenwoordig werkt Annet als projectleider bij de coöperatie, die lokale werkgelegenheid creëert voor actieve bewoners en ondernemers. De opbrengsten en voordelen uit de verschillende bedrijfstakken komen direct aan de wijk en bewoners zelf toe.

Afvalverwerking van de markt

Eén van de ontwikkelingen waar Annet bijzonder trots op is, is de overname van de afvalinzameling van de Afrikaandermarkt. Deze grote markt trekt veel mensen naar de buurt, maar veroorzaakt ook overlast en vervuiling in de wijk. Annet: “In Nederland bestaat het uitdaagrecht. Dat is het recht om een taak van de overheid over te nemen als je denkt dat je het beter kan. Wij denken dat we de overlast van de markt kunnen beperken en werkgelegenheid creëren door de afvalinzameling van de markt op ons te nemen. En door het afval te scheiden, faciliteren we hergebruik en recycling.” Met steun van het Postcode Loterij Buurtfonds, Superuse en de gemeente Rotterdam richt de Afrikaanderwijk Coöperatie het grondstoffenstation op. Dit is een centraal punt op de markt waar het afval verzameld en direct duurzaam gescheiden wordt. Voor de werkzaamheden neemt de Coöperatie mensen uit de wijk in dienst. Zo wordt er werkgelegenheid gecreëerd, het restafval verminderd en zwerfvuil voorkomen.

De waarde van de menselijke blik

Plannen voor de toekomst zijn er nog genoeg. Momenteel vindt er veel onderzoek plaats naar de ontwikkelingen in Rotterdam Zuid. De Afrikaanderwijk Coöperatie is hierin een geliefde gesprekspartner. Annet: “Men gaat ervanuit dat onze mensen daar gratis aan meewerken, terwijl de onderzoekers voor elk gesprek betaald krijgen. Daarom zetten we nu een denktank op, als consultancy bureau, zodat ook de bewoners betaald worden voor hun gevraagde expertise en tijd.”

De belangrijkste tip die Annet andere ondernemingen wil meegeven: “Kijk met een menselijke blik. Een puur professionele houding beperkt mensen in hun visie, maar denk je vanuit de wijk en de mensen, dan ontstaan de mooiste ideeën en kom je verder dan je ooit voor mogelijk hield.”